Wpływ na środowisko i działania na rzecz klimatu
Cenimy środowisko naturalne. Inwestycje w rozwój sieci przesyłowej realizujemy z poszanowaniem krajobrazu, terenów chronionych oraz obszarów o szczególnych wartościach przyrodniczych.
Każda nasza inwestycja elektroenergetyczna spełnia wymagania prawne w zakresie oddziaływania infrastruktury najwyższych napięć na środowisko.
Wspieramy realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ, w tym celu nr 13 Działania w dziedzinie klimatu. Projektujemy, budujemy i działamy tak, aby zwiększyć efektywność energetyczną i redukować ślad węglowy.
Każda nasza inwestycja elektroenergetyczna spełnia wymagania prawne w zakresie oddziaływania infrastruktury najwyższych napięć na środowisko.
Wspieramy realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ, w tym celu nr 13 Działania w dziedzinie klimatu. Projektujemy, budujemy i działamy tak, aby zwiększyć efektywność energetyczną i redukować ślad węglowy.
Wpływ na środowisko i działania na rzecz klimatu
Działamy aktywnie na rzecz zachowania bioróżnorodności na terenach prowadzonych przez nas inwestycji w rozwój systemu przesyłowego. Inwestycje PSE realizowane są w taki sposób, aby jak najmniej ingerować w środowisko naturalne.
Wdrażając w 2012 r. System Zarządzania Środowiskowego zgodny z normą PN-EN ISO 14001, zobowiązaliśmy się do szczególnego nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawnych oraz stosowania dobrych praktyk w zakresie ochrony środowiska. Zobowiązanie to nałożyliśmy również na wykonawców oraz podwykonawców naszych zadań inwestycyjnych, a także na na dostawców aparatury i urządzeń elektroenergetycznych. Wspólnie dokładamy wszelkich starań, aby dbałość o środowisko naturalne charakteryzowała każdy z etapów procesu inwestycyjnego – od planowania, poprzez realizację, po eksploatację – i uwzględniała całą gamę aspektów takich jak: środki zaradcze związane z zabezpieczeniem gruntu i wód podziemnych przed zanieczyszczeniem, ograniczanie strat w siedliskach i gatunkach, zarządzanie sytuacjami awaryjnymi, minimalizowanie emisji hałasu i pól elektromagnetycznych oraz gospodarkę odpadami.
Projekty inwestycyjne realizujemy w sposób pozwalający na minimalizację kluczowych zagrożeń dla przyrody oraz uniknięcie ryzyka utraty różnorodności biologicznej. Już na etapie planowania trasy linii i lokalizacji stacji elektroenergetycznych dbamy, by infrastruktura jak najmniej kolidowała z obszarami cennymi przyrodniczo. W kolejnych fazach realizacji projektów analizujemy możliwości techniczne i technologiczne minimalizowania oddziaływań związanych z realizacją i późniejszą eksploatacją obiektów sieciowych. W przypadku zrealizowanych inwestycji, dla których w decyzjach środowiskowych wskazano obowiązek prowadzenia monitoringu środowiskowego, koncentrujemy się na jego prowadzeniu i analizie otrzymanych wyników. Pozwala to na ocenę, czy wdrożone przez nas rozwiązania są skuteczne, a tym samym – czy udało nam się zminimalizować wpływ na środowisko przyrodnicze. Dzięki temu w ciągu kilku najbliższych lat będziemy mogli m.in. ocenić, które ze znaczników zastosowanych na przewodach odgromowych najlepiej ostrzegają ptaki przed kolizją z liniami NN .
Do nieuniknionych skutków realizacji inwestycji PSE należy utrata części siedlisk związana z wycinką drzew w pasie technologicznym, zwłaszcza na terenach leśnych. Dzięki stosowaniu technologii słupów nadleśnych oraz leśnych udaje nam się znacznie ograniczyć wycinkę drzew do miejsc posadowienia słupów. Ponieważ słup „leśny" to słup, który wraz z łańcuchami izolatorów w kształcie litery V umożliwia zawieszenie przewodów bliżej konstrukcji słupa, jego zastosowanie pozwala na zmniejszenie szerokości linii. Dzięki zastosowaniu słupów „nadleśnych” przewody są zawieszone ponad koronami drzew.
Zarówno na etapie realizacji, jak i na etapie eksploatacji inwestycji dokładamy starań, by prace związane z wycinką drzew w pasie technologicznym linii prowadzone były w sposób ograniczający ich oddziaływanie na środowisko, tj. odbywały się poza sezonem lęgowym i pod nadzorem przyrodników, w szczególności ornitologów oraz chiropterologów. W konsekwencji budowy linii NN niektóre siedliska ulegają utracie w związku z przekształceniem terenu, na którym występowały, jednak w ich miejscu powstają nowe siedliska w wyniku zasiedlania terenu przez inne gatunki roślin i zwierząt. Na skutek usuwania podrostu pod linią NN przybywa roślin charakterystycznych dla terenów otwartych i zwiększa się liczba owadów stanowiących bazę pokarmową dla ptaków.
Staramy się prowadzić linie tak, aby w jak najmniejszym stopniu kolidowały z obszarami występowania cennych i rzadkich gatunków. Z tego powodu konieczność dokonywania kompensacji przyrodniczej pojawia się niezwykle rzadko. Zniszczenie stanowisk gatunków występujących powszechnie i licznie pozostaje bez znaczącego wpływu na zachowanie danej populacji i nie wymaga podejmowania kompensacji przyrodniczej związanej z ich odtworzeniem (jest również zgodne z obowiązującymi przepisami prawa – art. 75 Ustawy Prawo ochrony środowiska).
W celu ochrony bioróżnorodności i liczebności ptaków występujących na obszarach lokalizacji linii elektroenergetycznych, na przewodach linii stosujemy znaczniki ostrzegawcze lub spirale ostrzegawcze dla ptaków. Pozwala to na ograniczenie śmiertelności ptaków poprzez zmniejszenie liczby kolizji ptaków z przewodami linii. W 2020 r. znaczniki lub spirale ostrzegawcze zostały zastosowane na liniach: Jasiniec-Pątnów, Czarna-Pasikurowice oraz Morzyczyn-Recław. Na ostatniej z wymienionych linii znaczniki (markery) zostały zamontowane na przewodzie odgromowym w wybranych przęsłach linii, w sąsiedztwie których stwierdzono występowanie orła bielika, bociana czarnego i ptaków szponiastych oraz z uwagi na zlokalizowany w sąsiedztwie linii obszar Natura 2000.
Wdrażając w 2012 r. System Zarządzania Środowiskowego zgodny z normą PN-EN ISO 14001, zobowiązaliśmy się do szczególnego nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawnych oraz stosowania dobrych praktyk w zakresie ochrony środowiska. Zobowiązanie to nałożyliśmy również na wykonawców oraz podwykonawców naszych zadań inwestycyjnych, a także na na dostawców aparatury i urządzeń elektroenergetycznych. Wspólnie dokładamy wszelkich starań, aby dbałość o środowisko naturalne charakteryzowała każdy z etapów procesu inwestycyjnego – od planowania, poprzez realizację, po eksploatację – i uwzględniała całą gamę aspektów takich jak: środki zaradcze związane z zabezpieczeniem gruntu i wód podziemnych przed zanieczyszczeniem, ograniczanie strat w siedliskach i gatunkach, zarządzanie sytuacjami awaryjnymi, minimalizowanie emisji hałasu i pól elektromagnetycznych oraz gospodarkę odpadami.
Projekty inwestycyjne realizujemy w sposób pozwalający na minimalizację kluczowych zagrożeń dla przyrody oraz uniknięcie ryzyka utraty różnorodności biologicznej. Już na etapie planowania trasy linii i lokalizacji stacji elektroenergetycznych dbamy, by infrastruktura jak najmniej kolidowała z obszarami cennymi przyrodniczo. W kolejnych fazach realizacji projektów analizujemy możliwości techniczne i technologiczne minimalizowania oddziaływań związanych z realizacją i późniejszą eksploatacją obiektów sieciowych. W przypadku zrealizowanych inwestycji, dla których w decyzjach środowiskowych wskazano obowiązek prowadzenia monitoringu środowiskowego, koncentrujemy się na jego prowadzeniu i analizie otrzymanych wyników. Pozwala to na ocenę, czy wdrożone przez nas rozwiązania są skuteczne, a tym samym – czy udało nam się zminimalizować wpływ na środowisko przyrodnicze. Dzięki temu w ciągu kilku najbliższych lat będziemy mogli m.in. ocenić, które ze znaczników zastosowanych na przewodach odgromowych najlepiej ostrzegają ptaki przed kolizją z liniami NN .
Do nieuniknionych skutków realizacji inwestycji PSE należy utrata części siedlisk związana z wycinką drzew w pasie technologicznym, zwłaszcza na terenach leśnych. Dzięki stosowaniu technologii słupów nadleśnych oraz leśnych udaje nam się znacznie ograniczyć wycinkę drzew do miejsc posadowienia słupów. Ponieważ słup „leśny" to słup, który wraz z łańcuchami izolatorów w kształcie litery V umożliwia zawieszenie przewodów bliżej konstrukcji słupa, jego zastosowanie pozwala na zmniejszenie szerokości linii. Dzięki zastosowaniu słupów „nadleśnych” przewody są zawieszone ponad koronami drzew.
Zarówno na etapie realizacji, jak i na etapie eksploatacji inwestycji dokładamy starań, by prace związane z wycinką drzew w pasie technologicznym linii prowadzone były w sposób ograniczający ich oddziaływanie na środowisko, tj. odbywały się poza sezonem lęgowym i pod nadzorem przyrodników, w szczególności ornitologów oraz chiropterologów. W konsekwencji budowy linii NN niektóre siedliska ulegają utracie w związku z przekształceniem terenu, na którym występowały, jednak w ich miejscu powstają nowe siedliska w wyniku zasiedlania terenu przez inne gatunki roślin i zwierząt. Na skutek usuwania podrostu pod linią NN przybywa roślin charakterystycznych dla terenów otwartych i zwiększa się liczba owadów stanowiących bazę pokarmową dla ptaków.
Staramy się prowadzić linie tak, aby w jak najmniejszym stopniu kolidowały z obszarami występowania cennych i rzadkich gatunków. Z tego powodu konieczność dokonywania kompensacji przyrodniczej pojawia się niezwykle rzadko. Zniszczenie stanowisk gatunków występujących powszechnie i licznie pozostaje bez znaczącego wpływu na zachowanie danej populacji i nie wymaga podejmowania kompensacji przyrodniczej związanej z ich odtworzeniem (jest również zgodne z obowiązującymi przepisami prawa – art. 75 Ustawy Prawo ochrony środowiska).
W celu ochrony bioróżnorodności i liczebności ptaków występujących na obszarach lokalizacji linii elektroenergetycznych, na przewodach linii stosujemy znaczniki ostrzegawcze lub spirale ostrzegawcze dla ptaków. Pozwala to na ograniczenie śmiertelności ptaków poprzez zmniejszenie liczby kolizji ptaków z przewodami linii. W 2020 r. znaczniki lub spirale ostrzegawcze zostały zastosowane na liniach: Jasiniec-Pątnów, Czarna-Pasikurowice oraz Morzyczyn-Recław. Na ostatniej z wymienionych linii znaczniki (markery) zostały zamontowane na przewodzie odgromowym w wybranych przęsłach linii, w sąsiedztwie których stwierdzono występowanie orła bielika, bociana czarnego i ptaków szponiastych oraz z uwagi na zlokalizowany w sąsiedztwie linii obszar Natura 2000.
Tab. 1. Przykładowe koszty monitoringów środowiskowych prowadzonych dla inwestycji infrastrukturalnych PSE poniesione w 2020 roku.
| Nazwa zadania inwestycyjnego | Koszty monitoringu poniesione w 2020 r. (w zł) |
|---|---|
| Budowa linii 400kV Bydgoszcz Zachód-Piła Krzewina | 175 000 |
| Budowa linii 400 kV od stacji 400/110 kV Czarna do stacji 220/110 kV Polkowice | 60 000 |
| Budowa linii 400 kV wraz ze zmianą układu sieci NN pomiędzy aglomeracją warszawską a Siedlcami | 58 000 |
Przykłady wykonanych przez PSE działań kompensacyjnych związanych ze zniszczeniem siedlisk w wyniku budowy i utrzymania infrastruktury sieciowej oraz stanu ich zachowania w kolejnych latach po oddaniu obiektów do eksploatacji.
Kompensacja przyrodnicza w związku z budową linii lub stacji
Na etapie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia możemy zaobserwować negatywne oddziaływanie na siedliska fauny i flory, czego konsekwencją może być zmniejszenie różnorodności biologicznej. Aby ograniczyć do minimum wpływ na gatunki chronione, przed realizacją inwestycji przeprowadzana jest procedura oceny oddziaływania na środowisko. Dla siedlisk i gatunków chronionych dodatkowo uzyskiwane są decyzje zezwalające na odstępstwa od zakazów (tzw. decyzje derogacyjne), na podstawie których podczas realizacji inwestycji m.in. odławia się i przenosi lub ─ gdy nie jest to możliwe ─ w ostateczności niszczy chronione gatunki. Szczególnie w przypadku konieczności zniszczenia siedliska lub gatunku w wymienionych powyżej decyzjach, jak również w decyzjach o środowiskowych uwarunkowaniach, nakładane są na spółkę działania kompensacyjne, których celem jest przywrócenie równowagi przyrodniczej na danym terenie, i zrekompensowanie szkód dokonanych w środowisku.
Rozbudowa SE Byczyna – ochrona motyli Modraszek nausitous Phengaris nausithous i Modraszek tulejus Phengaris teleius oraz siedliska przyrodniczego Natura 2000 o kodzie 6410 – zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion).
W trakcie realizacji inwestycji polegającej na rozbudowie i modernizacji stacji Byczyna (wraz z wyprowadzeniem linii 400 kV w Jaworznie) konieczne było zniszczenie płatu łąki stanowiącej siedlisko przyrodnicze Natura 2000 – zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion).
Na niszczonym obszarze znajdowały się okazy 3 gatunków objętych ochroną prawną: kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis L., mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus L. oraz kosaciec syberyjski Iris sibirica L. W 2015 r. dokonano przesadzenia chronionych gatunków, natomiast zgodnie z uzyskaną decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach w miejscu przeniesienia tych gatunków realizowane są wymagane koszenia w cyklu dwuletnim: 2016, 2018, 2020... Koszenia te są wykonywane po 20 sierpnia, aby umożliwić chronionym roślinom zawiązanie nasion oraz ich obsianie.
Jednocześnie na podstawie innej decyzji z środowiskowej z 2016 r. raz w roku prowadzone są koszenia pozostałych działek w rejonie Stacji Byczyna o powierzchni łącznej ok. 3 ha, na których znajdują się zmiennowilgotne łąki trzęślicowe. Powyższe prace wykonywane są w celu zachowania w dłuższej perspektywie siedliska przyrodniczego łąk 6410, stanowiących siedlisko gatunków motyla: Modraszek nausitous Phengaris nausithous i Modraszek tulejus Phengaris teleius, ponieważ siedliska te są zagrożone w wyniku braku użytkowania łąki, w wyniku czego następuje jej naturalna sukcesja prowadząca do wypierania rodzimych gatunków roślin.
W trakcie realizacji inwestycji polegającej na rozbudowie i modernizacji stacji Byczyna (wraz z wyprowadzeniem linii 400 kV w Jaworznie) konieczne było zniszczenie płatu łąki stanowiącej siedlisko przyrodnicze Natura 2000 – zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion).
Na niszczonym obszarze znajdowały się okazy 3 gatunków objętych ochroną prawną: kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis L., mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus L. oraz kosaciec syberyjski Iris sibirica L. W 2015 r. dokonano przesadzenia chronionych gatunków, natomiast zgodnie z uzyskaną decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach w miejscu przeniesienia tych gatunków realizowane są wymagane koszenia w cyklu dwuletnim: 2016, 2018, 2020... Koszenia te są wykonywane po 20 sierpnia, aby umożliwić chronionym roślinom zawiązanie nasion oraz ich obsianie.
Jednocześnie na podstawie innej decyzji z środowiskowej z 2016 r. raz w roku prowadzone są koszenia pozostałych działek w rejonie Stacji Byczyna o powierzchni łącznej ok. 3 ha, na których znajdują się zmiennowilgotne łąki trzęślicowe. Powyższe prace wykonywane są w celu zachowania w dłuższej perspektywie siedliska przyrodniczego łąk 6410, stanowiących siedlisko gatunków motyla: Modraszek nausitous Phengaris nausithous i Modraszek tulejus Phengaris teleius, ponieważ siedliska te są zagrożone w wyniku braku użytkowania łąki, w wyniku czego następuje jej naturalna sukcesja prowadząca do wypierania rodzimych gatunków roślin.
Budowa LE Bydgoszcz Zachód-Piła Krzewina ─ ochrona gatunku kukułka krwista Dactylorhiza incarnata występującego w ramach siedliska 6510 ─ niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie.
Podczas budowy linii elektroenergetycznej relacji Bydgoszcz Zachód-Piła Krzewina na podstawie decyzji środowiskowej z 2016 r. dokonano przesadzenia gatunku kukułka krwista Dactylorhiza incarnata, znajdującego się w sąsiedztwie słupa 185, w rejon tego samego siedliska 6510 ─ niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie. Przesadzenia dokonano w 2019 r. pod nadzorem przyrodnika, przesadzony osobnik gatunku został z odpowiednim zapasem bryły korzeniowej ręcznie przeniesiony na nowe siedlisko. W 2020 r. botanik, w ramach monitoringu wynikającego z zapisów decyzji środowiskowej, dokonał oceny stanu storczyka i wskazał występowanie dwóch osobników gatunku.
Podczas budowy linii elektroenergetycznej relacji Bydgoszcz Zachód-Piła Krzewina na podstawie decyzji środowiskowej z 2016 r. dokonano przesadzenia gatunku kukułka krwista Dactylorhiza incarnata, znajdującego się w sąsiedztwie słupa 185, w rejon tego samego siedliska 6510 ─ niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie. Przesadzenia dokonano w 2019 r. pod nadzorem przyrodnika, przesadzony osobnik gatunku został z odpowiednim zapasem bryły korzeniowej ręcznie przeniesiony na nowe siedlisko. W 2020 r. botanik, w ramach monitoringu wynikającego z zapisów decyzji środowiskowej, dokonał oceny stanu storczyka i wskazał występowanie dwóch osobników gatunku.
Budowa LE Jasiniec-Grudziądz Węgrowo ─ w ramach kompensacji przyrodniczej dotyczącej naruszenia siedlisk przyrodniczych 91E0 – łęgów wierzbowych oraz 9170 – grądów na mocy Decyzji środowiskowej z 2018 r. wykonano na terenie Nadleśnictw Toruń i Żołędowo w 2019 r.:
- budki typu A i A1 dla pleszki, muchołówki żałobnej, kowalika, mazurka, sikory bogatki, sikory czarnogłowej, sosnówki, modraszki, czubatki, sikory ubogiej, łącznie 29 sztuk;
- budki typu B dla szpaka, 6 sztuk;
- budki typu półotwartego dla kopciuszka, 10 sztuk;
- budki dla pełzacza ogrodowego i leśnego, 4 sztuki;
- budki dla gągoła – 1 w sąsiedztwie Wisły na wysokości słupa nr 32, 1 nad Jeziorem Papowskim w sąsiedztwie słupa nr 113;
- schrony typu Issel dla nietoperzy, 20 sztuk;
- schrony typu Stratmann dla nietoperzy, 20 sztuk.
W ramach corocznego monitoringu budek w 2020 r. dokonano czyszczenia i konserwacji budek lęgowych i schronów dla nietoperzy. Prace te zostały zrealizowane przez przyrodnika. W większości budek lęgowych podczas prac stwierdzono ślady obecności lęgów w postaci materiału gniazdowego czy porzuconych skorupek jaj. W schronach dla nietoperzy nie stwierdzono ich obecności – miejsca te nie stanowią miejsc rozrodu, czy też stałego przebywania, a jedynie okresowe kryjówki.
| GRI EU13 Bioróżnorodność kompensacji przyrodniczej w porównaniu z bioróżnorodnością dotkniętych obszarów | |||
|---|---|---|---|
| Okres monitorowania i raportowania różnorodności biologicznej w miejscach odsuniętych | |||
| Obszar siedliska (km2) | Główne gatunki chronione | Opis siedliska (np. tereny podmokłe, użytki zielone, lasy itp.). | |
| 3,2 | Modraszek nausitous Phengaris nausithous, modraszek tulejus Phengaris teleius, kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis L., mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus L. kosaciec syberyjski Iris sibirica L.W |
zmiennowilgotne łąki | 2020 |
Ochrona rybołowa zwyczajnego
W 2021 r. PSE wraz z Lasami Państwowymi realizowały kolejny etap działań na rzecz ochrony rybołowa. Zainstalowano 3 specjalne platformy, na których ptaki mogą zbudować swoje gniazda.
Rybołowy to jedne z najrzadszych ptaków drapieżnych w Polsce objęte ochroną ścisłą. Jak wynika ze statystyk prowadzonych przez Komitet Ochrony Orłów, obecnie nasz kraj zamieszkuje zaledwie od 25 do 30 par tych zwierząt, a część z nich zasiedla tereny w pobliżu infrastruktury elektroenergetycznej.
Montowanie platform dla rybołowów na słupach energetycznych jest dobrą i sprawdzoną praktyką uzupełniającą montowanie platform na drzewach. Stosuje się ją m.in. w Niemczech, gdzie ok. jednej trzeciej populacji rybołowa gniazduje na słupach wysokiego napięcia. Tak zabezpieczone gniazda zwiększają szansę na zasiedlenie przez ptaki.
Budowa platform pod gniazda lęgowe dla rybołowów jest kontynuacją działań rozpoczętych przez PSE w 2014 roku. Kolejny montaż platform pod gniazda lęgowe został zrealizowany w 2021 r. na konstrukcjach wsporczych (słupach) linii NN: Krajnik-Glinki, Morzyczyn-Police oraz Krajnik-Vierraden. Przedsięwzięcie przyczyni się do zwiększenia areału lęgowego rybołowa Pandion haliaetus, co powinno mieć bezpośredni wpływ na zwiększenie liczby populacji tego gatunku.
Montowanie platform dla rybołowów na słupach energetycznych jest dobrą i sprawdzoną praktyką uzupełniającą montowanie platform na drzewach. Stosuje się ją m.in. w Niemczech, gdzie ok. jednej trzeciej populacji rybołowa gniazduje na słupach wysokiego napięcia. Tak zabezpieczone gniazda zwiększają szansę na zasiedlenie przez ptaki.
Budowa platform pod gniazda lęgowe dla rybołowów jest kontynuacją działań rozpoczętych przez PSE w 2014 roku. Kolejny montaż platform pod gniazda lęgowe został zrealizowany w 2021 r. na konstrukcjach wsporczych (słupach) linii NN: Krajnik-Glinki, Morzyczyn-Police oraz Krajnik-Vierraden. Przedsięwzięcie przyczyni się do zwiększenia areału lęgowego rybołowa Pandion haliaetus, co powinno mieć bezpośredni wpływ na zwiększenie liczby populacji tego gatunku.