Aktywny udział w rozwoju rynku energii elektrycznej

Jednym z podstawowych obowiązków spółki jako OSP jest zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Wsparciem realizacji tego celu jest wdrożenie mechanizmu mocowego, tj. rynku mocy, który powinien zagwarantować wystarczalność generacji w perspektywie średnio- i długoterminowej. Rynek mocy powinien również zapewnić moc dyspozycyjną umożliwiającą dalszy rozwój OZE bez negatywnego wpływu na bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych.

Rynek mocy jest ważnym elementem transformacji sektora elektroenergetycznego. Jego funkcjonowanie może wygenerować zachęty inwestycyjne wspierające budowę nowych mocy wytwórczych, odtwarzanie mocy wycofywanych oraz modernizację istniejących jednostek. Powinien także umożliwić wdrożenie skutecznego i opartego na zasadach konkurencji mechanizmu koordynacji budowy i wycofań mocy wytwórczych oraz rozwoju usług redukcji zapotrzebowania, zapewniając przy tym minimalizację kosztów ponoszonych przez odbiorców końcowych.

Rynek mocy w Polsce został wprowadzony ustawą z 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz.U. z 2020 r. poz. 247 z późn. zm., dalej: ustawa), która weszła w życie 18 stycznia 2018 roku. Na podstawie ustawy PSE:

• opracowały Regulamin rynku mocy, który – po zatwierdzeniu przez Prezesa URE i w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw energii – określa szczegółowe warunki współpracy operatora z pozostałymi uczestnikami rynku mocy,
• pełnią rolę operatora (organizatora) rynku mocy,
• prowadzą rejestr rynku mocy (dalej: rejestr), czyli elektroniczną platformę służącą do gromadzenia, przetwarzania i wymiany danych handlowych, rozliczeniowych i technicznych na rynku mocy.

W 2020 r. PSE dwukrotnie zmieniły Regulamin rynku mocy (karta aktualizacji nr RRM/Z/1/2020 i RRM/Z/2/2020), dostosowując Regulamin do przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z 5 czerwca 2019 r. (dalej: rozporządzenie 943/2019) oraz do przepisów rozporządzeń ministra energii wydanych na podstawie art. 51 oraz 68 ustawy.

2 lipca 2020 r. PSE rozpoczęły konsultacje zmian Regulaminu rynku mocy wynikających z projektu karty aktualizacji nr RRM/Z/1/2020. Zmiany zawarte w karcie aktualizacji dotyczyły dostosowania regulaminu do przepisów rozporządzenia 943/2019 w zakresie przepisów art. 22 ust. 4 i 5. Rozporządzenie to ograniczyło w krajach Unii Europejskiej możliwość udziału w mechanizmach mocowych wyłącznie do zdolności wytwórczych (jednostek wytwórczych) charakteryzujących się emisyjnością nie wyższą niż 550 g CO₂ pochodzącego z paliw kopalnych na 1 kWh wytworzonej energii elektrycznej netto w odniesieniu do jednostek, które rozpoczęły komercyjną produkcję 4 lipca 2019 r. lub później oraz jednostek wytwórczych charakteryzujących się emisyjnością wyższą niż 550 g CO₂ pochodzącego z paliw kopalnych na 1 kWh wytworzonej energii elektrycznej netto, które rozpoczęły komercyjną produkcję nie później niż 3 lipca 2019 r. i charakteryzują się emisyjnością średnioroczną nie wyższą niż 350 kg CO₂ pochodzącego z paliw kopalnych na kW zainstalowanej mocy elektrycznej. Zmiany Regulaminu rynku mocy określone w karcie aktualizacji nr RRM/Z/1/2020 zostały zatwierdzone Decyzją Prezesa URE z 4 września 2020 roku.

8 października 2020 r. PSE rozpoczęły kolejne konsultacje zmian Regulaminu rynku mocy wynikających z projektu karty aktualizacji nr RRM/Z/2/2020. Zmiany zawarte w Karcie aktualizacji polegały na doprecyzowaniu postanowień i wyjaśnieniu wątpliwości interpretacyjnych związanych z procesami: certyfikacji ogólnej, certyfikacji do aukcji, zastąpienia jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych, monitorowania umów mocowych, wykonywania obowiązku mocowego oraz rozliczeń na rynku mocy. Zakres zmian wprowadzanych Kartą aktualizacji obejmował także dostosowanie Regulaminu do przepisów Rozporządzenia Ministra Energii z 3 września 2018 r. w sprawie zabezpieczenia finansowego wnoszonego przez dostawców mocy oraz uczestników aukcji wstępnych oraz Rozporządzenia Ministra Energii z 18 lipca 2018 r. w sprawie wykonania obowiązku mocowego, jego rozliczania i demonstrowania oraz zawierania transakcji na rynku wtórnym. Zmiany Regulaminu rynku mocy określone w karcie aktualizacji nr RRM/Z/2/2020 zostały zatwierdzone Decyzją Prezesa URE z 30 grudnia 2020 roku.

Wszystkie procesy rynku mocy prowadzone są wyłącznie w formie elektronicznej, z wykorzystaniem rejestru rynku mocy. Sukcesywnie, w miarę wdrażania kolejnych procesów, rejestr ten jest rozbudowywany o niezbędne nowe funkcjonalności. W 2020 r. PSE utworzyły rejestr funkcjonalności pozwalających na obsługę procesów zastąpienia jednostek redukcji zapotrzebowania, okresów zagrożenia (i testowych okresów zagrożenia), wykonania obowiązków mocowych, prowadzenie rozliczeń na rynku mocy oraz import i obsługę danych pomiarowo-rozliczeniowych.

PSE są odpowiedzialne za prowadzenie procesów rynku mocy. Od początku 2020 r. przeprowadziliśmy szereg procesów pozwalających na zawarcie i realizację umów mocowych.

W 2020 r. realizacja procesów w ramach rynku mocy rozpoczęła się od certyfikacji ogólnej, przeprowadzonej w okresie od 2 stycznia do 6 marca. Udział w certyfikacji ogólnej jest obowiązkowy dla wszystkich istniejących jednostek fizycznych wytwórczych o mocy osiągalnej brutto nie mniejszej niż 2 MW, a spełnienie tego obowiązku jest monitorowane przez Prezesa URE. Jednostka fizyczna, która pomyślnie przeszła proces certyfikacji ogólnej, zostaje wpisana do rejestru. Udział jednostek fizycznych wytwórczych planowanych, jednostek fizycznych redukcji zapotrzebowania oraz jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych jest nieobowiązkowy, ale stanowi warunek (konieczny) późniejszego udziału w certyfikacji do aukcji.

W ramach certyfikacji ogólnej w 2020 r. wnioskodawcy złożyli 1210 wniosków o wpis do rejestru. Pomyślnie zweryfikowanych i następnie wpisanych do rejestru zostało 1188 jednostek, w tym 1019 jednostek fizycznych wytwórczych i 169 jednostek redukcji zapotrzebowania. W Tab. 1 przedstawiono podsumowanie certyfikacji ogólnej z 2020 roku.

Na poniższych wykresach przedstawiono strukturę jednostek fizycznych wytwórczych wpisanych do rejestru w toku certyfikacji ogólnej w 2020 r. w podziale wg wykorzystywanych podstawowych źródeł energii.

W terminie 14 dni od zakończenia certyfikacji ogólnej PSE przekazały do ministra właściwego do spraw energii oraz Prezesa URE szczegółowy raport podsumowujący certyfikację ogólną. Ponadto, w terminie 28 dni od zakończenia certyfikacji ogólnej, PSE przygotowały propozycję parametrów aukcji głównej dla roku dostaw 2025 oraz parametrów aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2022 i również przekazały ją do Prezesa URE oraz ministra właściwego ds. energii.

Ostateczne wartości parametrów zostały opublikowane w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 6 sierpnia 2020 r. w sprawie parametrów aukcji głównej dla roku dostaw 2025 oraz parametrów aukcji dodatkowych dla roku dostaw 2022.

19 lutego 2020 r. zakończyła się certyfikacja do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2021 rozpoczęta jeszcze w 2019 r. (25 listopada 2019 r.). W ramach certyfikacji do aukcji dodatkowych dostawcy mocy złożyli 48 wniosków o certyfikację. W wyniku weryfikacji PSE wydały 47 certyfikatów dopuszczających jednostki rynku mocy do udziału w aukcji mocy lub rynku wtórnym. W Tab. 2 zawarto szczegółowe informacje w zakresie liczby wydanych certyfikatów.

18 marca 2020 r. PSE przeprowadziły pierwsze aukcje dodatkowe. Cztery aukcje dodatkowe na poszczególne kwartały roku dostaw 2021 odbyły się równocześnie.

Na rynku mocy aukcje prowadzone są w formie holenderskiej; z jednolitą ceną zamknięcia dla wszystkich jednostek rynku mocy, które wygrały aukcję. Składają się z określonej liczby rund, podczas których uczestnicy mogą złożyć ofertę wyjścia. Niezłożenie oświadczenia będącego ofertą wyjścia jest traktowane jako akceptacja ceny wywoławczej kolejnej rundy. Jednostki rynku mocy, które wygrały daną aukcję, zawierają umowy mocowe.

W wyniku aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2021 zawarte zostały łącznie 54 umowy mocowe. W Tab. 3 przedstawiono podsumowanie przeprowadzonych aukcji dodatkowych.

Bezpośrednio po ogłoszeniu wstępnych wyników aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2021 PSE uruchomiły możliwość zgłaszania w rejestrze transakcji obrotu wtórnego dotyczących roku dostaw 2021 (realizacja przepisów art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy). Każda transakcja obrotu wtórnego musi zostać zgłoszona do PSE w celu weryfikacji pod kątem spełnienia wymagań określonych w art. 48 ust. 2 ustawy. Minimalny wolumen przenoszonego obowiązku mocowego objętego pojedynczą transakcją to 0,001 MW, a minimalny okres jego trwania to jedna godzina z zakresu 7:00-22:00 w dni robocze. Transakcja przeprowadzana w ramach obrotu wtórnego musi być zgłoszona najpóźniej na dobę przed rozpoczęciem okresu, którego dotyczy.

Równolegle PSE przeprowadziły po raz pierwszy proces zastąpienia jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych. Proces ten jest prowadzony we współpracy z OSD i ma na celu pozyskanie informacji o jednostkach fizycznych redukcji zapotrzebowania zastępujących jednostkę redukcji zapotrzebowania planowaną i wpisania tych jednostek do rejestru. Dostawcy mocy mogą składać wnioski o zastąpienie nie później niż na 3 miesiące przed rozpoczęciem okresu dostaw, na który została zawarta umowa mocowa lub na 3 miesiące przed rozpoczęciem ostatniego kwartału roku dostaw określonego w certyfikacie – w przypadku jednostek nieobjętych umową mocową. Ostatecznie zastąpionych zostało 14 jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych.

Po zakończonym procesie zastąpienia PSE przystąpiły do testów redukcji zapotrzebowania w odniesieniu do niepotwierdzonych jednostek rynku mocy redukcji zapotrzebowania. W przypadku niepotwierdzonych jednostek rynku mocy redukcji zapotrzebowania, które przed rozpoczęciem okresu dostaw określonego w umowie mocowej nie uzyskają potwierdzenia testu zdolności redukcji zapotrzebowania, dochodzi do rozwiązania umowy mocowej. Testy redukcji zapotrzebowania przeprowadzane są na wniosek dostawcy mocy składany poprzez rejestr. Za pozytywny wynik testu uznaje się dostarczenie mocy w wysokości co najmniej 80 proc. iloczynu mocy osiągalnej netto i korekcyjnego współczynnika dyspozycyjności. Do końca czerwca 2021 r. pozytywny wynik uzyskało 17 jednostek, które zmieniły status na potwierdzoną jednostkę redukcji zapotrzebowania.

24 sierpnia 2020 r. PSE przeprowadziły pierwszą aukcję wstępną za pośrednictwem Portalu Uczestnika Rynku Mocy. Aukcja dotyczyła dopuszczenia jednostek fizycznych zagranicznych zlokalizowanych na terytorium Republiki Litewskiej do udziału w aukcji głównej na rok dostaw 2025. Aukcja wstępna zakończyła się przyjęciem jednej oferty. PSE przekazały – w terminie 21 dni od zakończenia aukcji wstępnej – szczegółowy raport podsumowujący przebieg aukcji do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE.

W aukcji wstępnej udział mogą wziąć jednostki fizyczne zagraniczne zlokalizowane w krajach, których system elektroenergetyczny jest bezpośrednio połączony z KSE. Ustawa dopuszcza udział jednostek zlokalizowanych w trzech obszarach: w strefie profilu synchronicznego (część systemu przesyłowego Republiki Federalnej Niemiec, system przesyłowy Republiki Czeskiej i system przesyłowy Republiki Słowackiej), na Litwie oraz w Szwecji. Aukcje wstępne przeprowadzane są dla każdej ze stref oddzielnie, a maksymalny wolumen obowiązków mocowych dla danej strefy jest określany rozporządzeniem ministra właściwego ds. energii wydawanym na podstawie art. 34 ustawy. W aukcji wstępnej przyjmowane są oferty począwszy od tych o najniższej cenie, aż do momentu osiągnięcia maksymalnego wolumenu w danej strefie. Następnie oferty wybrane w toku aukcji wstępnej zastępowane są jednostkami rynku mocy w certyfikacji do aukcji.

Kolejnym procesem rynku mocy przeprowadzonym w 2020 r. była certyfikacja do aukcji głównej na rok dostaw 2025. Udział w certyfikacji do aukcji nie jest obowiązkowy, ale jest niezbędny do utworzenia jednostek rynku mocy i dopuszczenia ich do udziału w aukcji lub w rynku wtórnym na dany okres dostaw. W wyniku pomyślnej weryfikacji wniosków PSE wydały certyfikaty uprawniające jednostki rynku mocy do uczestnictwa w ww. procesach. Po przeprowadzeniu certyfikacji, PSE przekazały do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE szczegółowy raport podsumowujący tę certyfikację do aukcji.

W 2020 r. została przeprowadzona również aukcja główna na rok dostaw 2025. Była to piąta na polskim rynku mocy aukcja główna. Odbyła się 14 grudnia 2020 r. i obejmowała rok dostaw 2025. W jej wyniku zawarto łącznie 55 umów mocowych na 1, 7 i 15 okresów dostaw oraz 6 umów mocowych, których okres obowiązywania upływa 30 czerwca 2025 roku. W Tab. 4 przedstawiono podsumowanie przeprowadzonej aukcji głównej.

Zasady przeprowadzania aukcji głównych są analogiczne do zasad stosowanych w aukcjach dodatkowych. W odróżnieniu jednak od aukcji dodatkowych, w aukcjach głównych jednostki rynku mocy mogą – w zależności od typu jednostki rynku mocy i zaoferowanego przez nią okresu trwania obowiązku mocowego – zawierać wieloletnie umowy mocowe. Istniejące jednostki rynku mocy wytwórcze mogą oferować obowiązek mocowy wyłącznie na jeden okres dostaw. Modernizowane jednostki rynku mocy wytwórcze oraz jednostki rynku mocy redukcji zapotrzebowania, które zadeklarują przeprowadzenie inwestycji oraz spełnienie jednostkowych poziomów nakładów inwestycyjnych określonych w rozporządzeniu, mogą oferować obowiązek na nie więcej niż 5 okresów dostaw. Zaś nowe jednostki rynku mocy wytwórcze, deklarujące spełnienie jednostkowych poziomów nakładów inwestycyjnych z rozporządzenia, na nie więcej niż 15 okresów dostaw. Dodatkowo, istnieje możliwość przedłużenia okresu obowiązywania umowy mocowej o dodatkowe 2 lata dla niskoemisyjnych jednostek rynku mocy wytwórczych (tzw. green bonus).

Tab. 5 przedstawia podział umów mocowych ze względu na okres trwania obowiązków mocowych.

W wyniku aukcji mocy na rok dostaw 2025 zawarto umowy mocowe, których okres obowiązywania został skrócony do 30 czerwca 2025 roku. Dotyczyło to jednostek rynku mocy, dla których we wniosku o certyfikację nie złożono oświadczenia o planowanym spełnieniu limitu emisji w roku dostaw lub spełnieniu wolumenu emisji przez wszystkie jednostki wytwórcze wchodzące w skład jednostek fizycznych tworzących daną jednostkę rynku mocy. PSE, dochowując terminu wynikającego z ustawy, wynoszącego 3 dni robocze od zakończenia aukcji mocy, zamieściły w rejestrze oraz podały do publicznej wiadomości wstępne wyniki aukcji. Następnie szczegółowy raport podsumowujący przebieg aukcji został przekazany do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE. Ostateczne wyniki aukcji głównej zostały ogłoszone przez Prezesa URE w Biuletynie Informacji Publicznej 5 stycznia 2021 roku. W wyniku zawartych umów mocowych zakontraktowano obowiązki mocowe na lata 2025-2039.

Ustawa przewiduje organizację aukcji głównych na kolejne okresy dostaw w okresie pomiędzy 1 a 22 grudnia piątego roku przed okresem dostaw. Najbliższa aukcja główna na okres dostaw przypadający na rok 2026 odbędzie się 16 grudnia 2021 roku.

W 2020 r. kontynuowano prace dotyczące monitorowania realizacji umów mocowych. Zgodnie z ustawą, dostawca mocy, który w wyniku aukcji głównej zawarł umowę mocową dotyczącą nowej lub modernizowanej jednostki rynku mocy, jest zobowiązany nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia ostatecznych wyników aukcji głównej wykazać, że jednostka, którą dysponuje, osiągnęła tzw. finansowy kamień milowy (dalej: FKM). Osiągnięcie FKM następuje poprzez wykazanie, że poniesiono nakłady inwestycyjne w wysokości co najmniej 10 proc. całkowitych nakładów na realizację inwestycji oraz zawarto umowy inwestycyjne o łącznej wartości wynoszącej co najmniej 20 proc. całkowitych nakładów finansowych (art. 52 ust. 1 pkt 1 oraz 2 ustawy). W celu spełnienia tych wymagań dostawcy mocy, którzy w wyniku aukcji głównej na rok dostaw 2024 zawarli umowy mocowe, dostarczyli poprzez rejestr oświadczenia potwierdzające spełnienie FKM. W 2020 r. PSE zweryfikowały oświadczenia dot. FKM w odniesieniu do 30 jednostek rynku mocy, natomiast w I półroczu 2021 r. – 4 oświadczenia FKM.

Zgodnie z ustawą, dostawca mocy, który w wyniku aukcji głównej zawarł umowę mocową na więcej niż 1 rok dostaw, jest zobowiązany wykazać – nie później niż przed rozpoczęciem pierwszego okresu dostaw, a w przypadku nowej jednostki rynku mocy wytwórczej nie później niż przed zakończeniem trzeciego roku dostaw albo przed zakończeniem trwania umowy mocowej, jeżeli została zawarta na mniej niż trzy lata dostaw – że jednostka rynku mocy, którą dysponuje, osiągnęła tzw. operacyjny kamień milowy (dalej: OKM). Osiągnięcie OKM następuje poprzez przedstawienie dokumentów potwierdzających: zrealizowanie zakresu rzeczowego inwestycji i planowanych nakładów inwestycyjnych oraz możliwość dostarczenia mocy przez tę jednostkę w wielkości nie mniejszej niż 95 proc. iloczynu mocy osiągalnej netto jednostki i korekcyjnego współczynnika dyspozycyjności określonego w certyfikacie, przy pracy ciągłej jednostki przez okres co najmniej godziny (art. 52 ust. 2 pkt 1 oraz 2 ustawy). Ponadto, musi zostać przedstawiona niezależna ekspertyza zawierająca informacje (zgodnie z art. 52 ust. 2 pkt 3) oraz dołączona informacja o wielkości udzielonej pomocy publicznej. W celu spełnienia tych wymagań dostawcy mocy, którzy w wyniku aukcji głównej na okres dostaw 2021 zawarli umowy mocowe, dostarczyli poprzez rejestr oświadczenia potwierdzające spełnienie OKM. W 2020 r. PSE pozytywnie zweryfikowały oświadczenia dotyczące OKM w odniesieniu do 41 jednostek rynku mocy.

Ponadto, w ramach procesu monitorowania realizacji umów mocowych zweryfikowano raporty o stanie zaawansowania inwestycji składane w terminie 10 dni roboczych po zakończeniu 6 pełnych miesięcy począwszy od drugiego roku kalendarzowego po przeprowadzeniu aukcji głównej, które pozwalają kontrolować, czy terminowe osiągnięcie OKM nie jest zagrożone. W lipcu 2020 r. zweryfikowano 40 raportów przedstawiających aktualny stan zaawansowania inwestycji, a w styczniu 2021 r. – 6 raportów.

Na początku roku 2021 PSE rozpoczęły kolejną certyfikację ogólną, która została przeprowadzona w okresie od 5 stycznia do 12 marca 2021 roku. Podczas trwania certyfikacji wnioskodawcy złożyli 1254 wniosków o wpis do rejestru. Pomyślnie zweryfikowane i wpisane do rejestru zostały 1223 jednostki, w tym 1020 jednostek fizycznych wytwórczych i 203 jednostki redukcji zapotrzebowania. Zestawienie liczby i mocy osiągalnych netto jednostek wpisanych do rejestru przedstawiono w Tab. 6.

W terminie 14 dni od zakończenia certyfikacji ogólnej PSE przekazały do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE szczegółowy raport podsumowujący certyfikację ogólną w 2021 roku. Dodatkowo, w terminie 28 dni od zakończenia certyfikacji ogólnej PSE przygotowały propozycję parametrów aukcji głównych dla roku dostaw 2026 oraz parametrów aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2023. Propozycja parametrów została przekazana do Prezesa URE i ministra właściwego ds. energii.

Równocześnie, w okresie od 24 listopada 2020 r. do 16 lutego 2021 r. PSE przeprowadziły certyfikację do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2022. Podobnie jak w certyfikacji do aukcji głównej, udział w certyfikacji nie był obowiązkowy, lecz niezbędny w celu utworzenia jednostek rynku mocy i dopuszczenia ich do udziału w aukcjach dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2022 lub w rynku wtórnym na dany rok dostaw. W wyniku pomyślnej weryfikacji wniosków, PSE wydały certyfikaty uprawniające jednostki rynku mocy do uczestnictwa w ww. procesach. Po przeprowadzeniu certyfikacji, PSE przekazały do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE szczegółowy raport podsumowujący tę certyfikację do aukcji dodatkowych.

Aukcje dodatkowe zostały przeprowadzone po raz drugi przez PSE 16 marca 2021 roku. Cztery aukcje dodatkowe na poszczególne kwartały roku dostaw 2022 odbyły się równocześnie. W wyniku procesu zawartych zostało łącznie 40 umów mocowych. W Tab. 7 przedstawiono podsumowanie przeprowadzonych aukcji dodatkowych.

Na poniższym wykresie przedstawiono obowiązki mocowe wynikające z umów zawartych w toku aukcji mocy (główne i dodatkowe) przeprowadzonych w latach 2018-2021.

Dochowując terminu wynikającego z ustawy, wynoszącego 3 dni robocze od zakończenia aukcji mocy, PSE zamieściły w rejestrze oraz podały do publicznej wiadomości wstępne wyniki tych aukcji. Następnie nasza organizacja przekazała szczegółowy raport podsumowujący przebieg aukcji do ministra właściwego ds. energii oraz Prezesa URE. Ostateczne wyniki aukcji dodatkowych na kwartały dostaw 2022 zostały ogłoszone przez Prezesa URE w Biuletynie Informacji Publicznej 6 kwietnia 2021 roku.

Po ogłoszeniu wstępnych wyników aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2022, realizując przepisy art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy, PSE uruchomiły możliwość zgłaszania w rejestrze transakcji obrotu wtórnego dotyczących roku dostaw 2022. W ramach zgłaszania transakcji na rynku wtórnym PSE od marca 2020 r. do końca maja 2021 r. zweryfikowały i wpisały do rejestru 2107 transakcji obrotu wtórnego obowiązkiem mocowym.

Rok 2021 jest pierwszym rokiem dostaw na rynku mocy. W związku z tym PSE rozpoczęły proces weryfikacji wykonania obowiązku mocowego przez dostawców mocy, obejmujący m.in. weryfikację oświadczeń o demonstracji oraz przeprowadzanie testowych okresów zagrożenia.

Obowiązek demonstracji ciąży na dostawcach mocy będących stroną umowy mocowej i polega na wykazaniu operatorowi, po zakończeniu każdego kwartału w roku dostaw, zdolności do wykonania obowiązku mocowego w stosunku do każdej z jednostek rynku mocy. Odbywa się to na zasadach określonych w Rozporządzeniu Ministra Energii z 18 lipca 2018 r. w sprawie wykonania obowiązku mocowego, jego rozliczania i demonstrowania oraz zawierania transakcji na rynku wtórnym.

Obok demonstracji, kolejnym mechanizmem pozwalającym zweryfikować zdolność jednostek do wykonywania obowiązku mocowego jest możliwość ogłoszenia przez PSE testowych okresów zagrożenia dla wybranych jednostek rynku mocy objętych obowiązkiem mocowym. W I i II kwartale roku 2021 ogłoszono 26 testowych okresów zagrożenia. Weryfikacja wykonania obowiązku mocowego przez jednostki rynku mocy, w tym realizacji demonstracji oraz testowych okresów zagrożenia, a także wyznaczanie wynagrodzenia jednostek otrzymujących wsparcie w ramach innych systemów, odbywa się w oparciu o dane pomiarowo-rozliczeniowe pozyskiwane z dedykowanych systemów teleinformatycznych.

Począwszy od 2021 r. PSE rozpoczęły proces rozliczeń na rynku mocy, obejmujący w szczególności wyznaczanie wysokości i wypłatę wynagrodzeń za wykonanie obowiązku mocowego oraz naliczanie kar z tytułu niewykonania obowiązku mocowego i niespełnienia OKM.

Przyszłe lata niosą ze sobą szereg wyzwań i zadań dla PSE w kontekście rynku mocy. Należą do nich m.in.:

• kontynuacja procesów monitorowania zawartych umów mocowych,
• kontynuacja obsługi transakcji zawieranych na rynku wtórnym,
• kontynuacja procesu zastępowania jednostek planowanych redukcji zapotrzebowania oraz przeprowadzania testów redukcji jednostek redukcji zapotrzebowania,
• rozszerzenie mechanizmów pozwalających na udział mocy zagranicznych w rynku mocy,
• integracja z tworzonym przez ENTSO-E europejskim rejestrem rynku mocy,
• rozwijanie modelu rozliczeń na rynku mocy.

W roku 2020 ruszyły kolejne procesy rynku mocy. PSE, zobligowane ustawą, przeprowadziły certyfikację ogólną, pierwszą aukcję dodatkową, pierwszą aukcję wstępną, pierwsze zastąpienie jednostek redukcji zapotrzebowania planowanych, certyfikację do aukcji głównej, aukcję główną na okres dostaw 2025 oraz certyfikację do aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2022. Certyfikacje oraz aukcje organizowane są corocznie w terminach określonych ustawą. W roku 2021 została przeprowadzona następna certyfikacja ogólna, aukcje dodatkowe na poszczególne kwartały roku dostaw 2022, zatwierdzone zostały pierwsze transakcje na rynku wtórnym, a także przeprowadzana jest weryfikacja wykonania obowiązków mocowych i prowadzone są rozliczenia z realizacji umów mocowych.