Utrzymanie sieci przesyłowej

Nasza infrastruktura sieciowa obejmuje również podmorską linię kablową o napięciu 450 kV i długości 127 km. Długość całej linii łączącej Polskę ze Szwecją wynosi 254 km.

Stan sieci przesyłowej potwierdza wysoki zbiorczy wskaźnik dyspozycyjności urządzeń przesyłowych ( DYSU ), który w 2020 r. osiągnął poziom 99,73 proc. przy wartości referencyjnej 99,5.

Utrzymanie majątku sieciowego wymaga pełnienia stałego nadzoru nad pracą i stanem technicznym poszczególnych elementów sieci przesyłowej. To zadanie realizują służby nadzoru eksploatacji: Centrum Nadzoru (CN) w Konstancinie-Jeziornie oraz pięć Regionalnych Centrów Nadzoru (RCN) w siedzibach zamiejscowych komórek organizacyjnych w: Warszawie, Radomiu, Katowicach, Poznaniu i Bydgoszczy. Służby nadzoru działają w oparciu o model hierarchiczny, w którym Regionalne Centra Nadzoru funkcjonalnie podlegają Centrum Nadzoru i odpowiadają za wyznaczony obszar majątku sieciowego PSE.

Podstawową rolą służb nadzoru eksploatacji jest:

• sprawowanie bieżącego nadzoru (w trybie 24/7) nad pracą i stanem technicznym elementów majątku sieciowego będącego własnością PSE,
• zapewnienie ciągłej sterowalności i podglądu obiektów, urządzeń i systemów,
• zapewnienie dyspozycyjności i bezpieczeństwa pracy urządzeń,
• nadzór nad realizowanymi pracami,
• realizacja czynności łączeniowych i sterowniczych zgodnie z przyjętym operatywnym podziałem kompetencji pomiędzy służbami dyspozytorskimi KDM/ODM a służbami nadzoru eksploatacji CN/RCN,
• koordynowanie przez Regionalne Centra Nadzoru poleceń na pracę na stacjach i liniach zgodnie z przepisami Instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych,
• planowanie i optymalizacja realizowanych prac eksploatacyjnych oraz inwestycyjnych na majątku sieciowym PSE,
• współpraca z jednostkami OSD, wytwórców i wykonawców.

Służby nadzoru eksploatacji CN/RCN odgrywają kluczową rolę w przypadku wystąpienia zakłóceń lub awarii na elementach majątku sieci przesyłowej, podczas których na podstawie m.in. sygnalizacji w systemach SCADA lub zgłoszeń od innych podmiotów inicjowane są działania i aktywowane procesy likwidacji zakłóceń. Na bieżąco monitorują stan urządzeń sieci przesyłowej, definiując czasowe bądź ilościowe ograniczenia w ich pracy wpływające na warunki prowadzenia ruchu.

Do działań podejmowanych przez służby CN/RCN w sytuacji wystąpienia awarii należą:

• analiza przyczyn, miejsca powstania oraz rozmiarów zakłócenia,
• organizacja zabezpieczenia miejsca zdarzenia,
• podejmowanie decyzji o sposobie likwidacji zakłócenia,
• dysponowanie dostępnymi zasobami Zespołów Eksploatacyjnych (ZES) oraz Inżynierów Specjalistów (I-SPEC) w celu organizacji likwidacji zakłócenia,
• nadzorowanie i koordynacja prac związanych z likwidacją zakłócenia.

W przypadku wystąpienia rozległej awarii międzyobszarowej (pomiędzy obszarami odpowiedzialności właściwych terytorialnie RCN) poszczególne RCN-y współpracują między sobą. W takim przypadku Centrum Nadzoru koordynuje wszystkie działania służb eksploatacyjnych PSE (z różnych obszarów) i podwykonawców działających na zlecenie naszej organizacji.

W procesie utrzymania majątku sieciowego służby nadzoru eksploatacji CN/RCN są wspomagane przez Zespoły Eksploatacyjne (ZES) oraz Inżynierów Specjalistów (I-SPEC), dysponujących wiedzą i umiejętnościami pozwalającymi na działania bezpośrednio przy urządzeniach. W skali kraju w strukturach PSE utworzonych jest 28 Zespołów Eksploatacyjnych. Pracownicy ZES swoją pracą zapewniają bezpieczeństwo realizacji czynności ruchowych oraz diagnostycznych i konserwacyjnych. Kompetencje oraz specjalistyczne umiejętności pracowników ZES utrzymywane są na wysokim poziomie dzięki systematycznym szkoleniom technologicznym. Uruchomiony Program rozwoju służb eksploatacyjnych zapewnia kompleksowy i systematyczny charakter szkoleń.

Panujące od dłuższego czasu warunki pandemiczne w kraju nie wpłynęły znacząco na działanie służb nadzoru eksploatacji, poza przejściowym ograniczeniem realizacji prac planowych w początkowym okresie wzrostu liczby zachorowań. Obecnie działalność służb CN/RCN odbywa się w rozproszeniu – czyli zarówno w podstawowych, jak i w rezerwowych lokalizacjach – i wróciła do intensywności sprzed pandemii, oczywiście z zachowaniem obowiązujących wymogów sanitarno-epidemiologicznych. Praca Zespołów Eksploatacyjnych oraz I-SPEC także wróciła do poprzedniej intensywności.

Spośród 109 stacji elektroenergetycznych będących na majątku PSE aż 83 są zdalnie sterowane i nadzorowane, co pozwala wykonywać operacje łączeniowe z ośrodków nadrzędnych KDM/ODM/CN/RCN, a tym samym usprawnia pracę KSE. Sukcesywnie, poprzez modernizacje, do standardu stacji zdalnie sterowanych i nadzorowanych dostosowywane są kolejne stacje. W przypadku stacji, w których funkcja zdalnego sterowania i nadzoru jest ograniczona z poziomu ośrodków nadrzędnych, wszystkie czynności ruchowe realizowane są przez obsługę stacji lub ZES.

Wszystkie wymienione działania służb eksploatacji pozwalają na utrzymanie sieci przesyłowej w należytym stanie umożliwiającym utrzymanie jej pełnych zdolności przesyłowych, co konsekwencji pozwala służbom dyspozytorskim wypełniać obowiązki związane z prowadzeniem ruchu sieciowego.

Istnieje wiele czynników zewnętrznych i środowiskowych stwarzających realne zagrożenie dla pracy linii przesyłowych NN. W ostatnich latach istotnym problemem stały się różnego rodzaju agrowłókniny stosowane w rolnictwie. Na skutek nieprawidłowego zamocowania do gruntu oraz pod wpływem podmuchów wiatru agrowłóknina unosi się w powietrzu i natrafiając na przeszkodę w postaci elementów linii elektroenergetycznej owija się skutecznie na konstrukcjach słupów, izolatorach, przewodach roboczych lub odgromowych.

Niejednokrotnie odcinki unoszącej się agrowłókniny są na tyle długie, że zaczepiają się na przewodach roboczych wszystkich faz, jednocześnie dotykając ziemi. Stwarza to oczywiste zagrożenie dla pracy linii przesyłowej, ale również dla osób postronnych, grożąc ich porażeniem przez prąd elektryczny o bardzo wysokim napięciu. Stwierdzenie takiego zagrożenia każdorazowo wiąże się z zabezpieczeniem miejsca zdarzenia przez odpowiednie służby oraz awaryjnym wyłączeniem linii – często „niewyłączalnych” z punktu widzenia pracy systemu – w celu jej usunięcia. Usuwanie agrowłókniny trwa co najmniej kilka godzin, m.in. ze względu na konieczność przygotowania strefy bezpiecznego wykonania prac i z wykorzystaniem podnośników oraz często ze względu na skomplikowane zaplątanie agrowłókniny w elementy linii.

Każde nieplanowe wyłączenie linii dla takich prac generuje wysokie koszty i angażowanie pracowników, m.in. z Zespołów Eksploatacyjnych, przerywających realizację prac planowych. Z roku na rok liczba stwierdzanych tego typu przypadków rośnie. Podczas gdy w roku 2019 było ich 9, w 2020 r. odnotowano już 13 takich przypadków.

Gospodarka magazynowa PSE w zakresie majątku sieciowego ma na celu zapewnienie zapasów aparatów, urządzeń, części zamiennych, podzespołów oraz przedmiotów niezbędnych dla potrzeb realizacji prac związanych z prawidłowym utrzymaniem majątku sieciowego spółki. Gospodarka magazynowa ma też umożliwić zgromadzenie zapasów z przeznaczeniem na realizację bieżących zadań oraz utrzymanie infrastruktury majątkowej organizacji.

Koordynacją prac w ramach procesu gospodarki magazynowej majątku sieciowego zajmuje się Operator Rezerw Urządzeń i Materiałów (dalej: Operator Rezerw). Podstawowym zadaniem tej jednostki jest utrzymanie zapasów magazynowych na odpowiednim poziomie zgodnie z normatywem ustalonym przez Departament Eksploatacji PSE, określającym minimalne liczby urządzeń poszczególnych typów, które należy utrzymać na rezerwie magazynowej celem zapewnienia ciągłości działania spółki, np. w sytuacji awaryjnej. Dodatkowo, w magazynie gromadzone są również zapasy nieobjęte normatywem.

Obecnie w magazynie przechowywane są:

• aparatura obwodów pierwotnych, w tym: wyłączniki, przekładniki, odłączniki, ograniczniki przepięć, transformatory potrzeb własnych,
• aparatura obwodów wtórnych, w tym: zabezpieczenia (odległościowe, odcinkowe, ziemnozwarciowe, różnicowe), automatyki ARNE/ARST, przekaźniki, przetworniki,
• elementy HVDC: aparatura dedykowana do Stacji Słupsk DC,
• elementy liniowe, w tym: konstrukcje wsporcze linii NN, izolatory szklane i porcelanowe, osprzęt liniowy, przewody, kable,
• elementy transformatorów mocy, w tym np. izolatory przepustowe oraz przełączniki zaczepów.

Wydawaniem urządzeń i materiałów z rezerwy magazynowej wraz z wymaganymi środkami transportu i załadunku zajmuje się Centrum Logistyczne pozostające w 24-godzinnej gotowości do działania. Prace Centrum Logistycznego realizowane są wspólnie przez pracowników Operatora Rezerw (w godzinach pracy magazynu) oraz RCN Radom (w porach popołudniowych, nocnych, w weekendy i dni ustawowo wolne od pracy). Szybka reakcja i sprawna realizacja transportu może znacząco skrócić czas usuwania poważnych awarii w KSE.